چکیده مطلب
در میان جاذبه های گردشگری تهران، خانه های قدیمی و عمارتهای تاریخی بسیاری وجود دارند که میتوانند در لیست بازدید شما قرار بگیرند. علاوه بر این مکان های تاریخی، جاذبه های گردشگری دیگری مانند موزه های مختلف و یا جاذبه های طبیعی نیز در تهران وجود دارند. موزه مقدم یکی از این جاذبه های تاریخی است. اگر قصد دارید به تهران سفر کنید، در نظر داشته باشید که یکی از گزینههای شما برای اقامت در این شهر، اجاره آپارتمان مبله و یا اگر تعداد نفرات شما کم است و به یک جای کوچکتر نیاز دارید، اجاره سوئیت مبله میباشد. شما با این کار امکانات بسیار مناسبی در اختیار خواهید داشت و سفر لذتبخشتری را تجربه خواهید کرد.
برای بازدید از لیست طولانی جاذبه های گردشگری شهر تهران که هر کدام زیباییهای منحصر به فرد خود را دارد، یک اقامت کوتاهمدت کافی نخواهد بود با این حال بنا به مدت زمانی که بخواهید در تهران بمانید، میتوانید به اجاره ماهانه آپارتمان مبله، اجاره هفتگی آپارتمان مبله و یا حتی اجاره روزانه آپارتمان مبله بپردازید. یکی از بناهایی که بازدید از آن برای شما تجربه ای بسیار لذتبخش خواهد بود، خانه و موزه مقدم میباشد.
تاریخچه موزه مقدم
خانه مقدم که به موزه مقدم نیز شناخته میشود، از بناهای تاریخی مربوط به دوران قاجار میباشد که اکنون متعلق به دانشگاه تهران است. این خانه در دوران قاجار متعلق به یکی از درباریان به نام احتسابالملک بود که دو فرزند به نامهای حسن و محسن داشت. این دو برادر برای ادامه تحصیل به اروپا رفتند. حسن که در حوزههای ادبی، سیاسی و اجتماعی فعالیت میکرد، نمایشنامه معروفی دارد به نام “جعفر خان از فرنگ آمده”، او در جوانی فوت کرد.
محسن پس از به اتمام رساندن تحصیلاتش در رشتههای نقاشی، تاریخ هنر و باستانشناسی، به همراه همسرش سلما که فرانسوی بود به تهران آمدند و در منزل پدری سکنا گزیدند. این دو نفر علاوه بر انجام کارهای علمی، علاقهی زیادی به جمعآوری آثار و اشیاء تاریخی و فرهنگی داشتند. دکتر مقدم که یکی از اساتید دانشگاه تهران بود، در سال ۱۳۵۲ هجری شمسی، خانه پدری خود را وقف دانشگاه تهران کرد.
چگونه به موزه مقدم برویم؟
برای رفتن به موزه مقدم که در خیابان امام خمینی، بعد از خیابان شیخ هادی واقع شده است، شما میتوانید از دو ایستگاه مترو استفاده نمایید. این موزه بین دو ایستگاه حسنآباد و ایستگاه دانشگاه امام علی در خط ۲ قرار دارد و شما میتوانید با پیاده شدن در هر کدام از این دو ایستگاه و چند دقیقه پیادهروی به موزه مقدم برسید.
معماری موزه مقدم
مساحت این خانه برابر با ۲۱۱۷ متر مربع میباشد و دارای سه حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری میباشد. این خانه زیبا از بخشهای مختلفی تشکیل شده است که در هر کدام از اتاقهای این بنا، بسیاری از آثار گردآوری شده توسط دکتر مقدم و همسرش به چشم میخورند.
ساختمان بیرونی یا تابستانی
ساختمان بیرونی در جنوب حیاط بیرونی واقع شده است و اتاق پیشخوان، اتاق پذیرایی و حوضخانه در آن واقع شده است. اتاق پیشخوان در گذشته به عنوان اتاق جانبی سالن پذیرایی مورد استفاده بوده است و اکنون به محلی برای نمایش عکسها و لوازم شخصی دکتر مقدم و همچنین آثار تزئینی چوبی، وسایل آشپزخانه و صندوقهای قدیمی، تبدیل شده است. اتاق پذیرایی یا سالن گاهنگاری، محلی برای کار و فعالیتهای علمی و همچنین پذیرایی از مهمانان بوده است.
در این اتاق، سفالینهها، ابزارهای سنگی، مفرغینهها، شیشهها، مهرها و اشیاء فلزی برای به تصویر کشیدن فرهنگهای مختلف در دورههای تاریخی متفاوتی به نمایش گذاشته شده است. حوضخانه به مانند بیشتر بناهای قدیمی، در زیر زمین واقع شده است و دیوارهای آن از کاشیها و آثار سفالی مربوط به سدههای چهارم تا سیزدهم هجری قمری پوشیده شده است. این آثار، تحولات صنعت کاشی و سفال را در ایران به خوبی نمایش میدهد.
کارگاه (کتابخانه)
در ضلع جنوبی حیاط بیرونی علاوه بر ساختمان بیرونی، کارگاه استاد مقدم نیز قرار دارد که در حال حاضر از ساختمان آن به عنوان کتابخانه استفاده میشود. بسیاری از کتابهای استاد مقدم و برخی کتابهای دیگر در زمینههای هنر و باستانشناسی در این کتابخانه قرار دارند و پژوهشگران و دیگر علاقهمندان میتوانند از آنها استفاده کنند.
ساختمان اربابی یا برج
در ضلع غربی حیاط بیرونی، این ساختمان قرار دارد که در سال ۱۳۴۵ هجری شمسی توسط یکی از دانشجویان دکتر مقدم در دانشکده هنرهای زیبا به سبک قلعههای قرون وسطی اروپا ساخته شده است. این محل برای به نمایش گذاشتن هنرهای مردمی ایران در نظر گرفته شده بود. بخشهای مختلف این ساختمان شامل اتاق کدخدا، حمام کوچک و خانگی با تزئینات کاشیهای قاجاری، اتاق صدف، اتاق تدخین و زیرزمین، میشود.
در ضلع شمالی این ساختمان یک ایوان بر پایه ستونها و طاقها ساخته شده است که تزئینات آن با کاشیهای متعلق به دوران زندیه و قاجار انجام شده است. یک حوضچه مرمری کوچک متعلق به حمام فتحعلی شاه در وسط ایوان قاجار قرار دارد که آبی که در آن فوران میکند توسط یک جوی باریک به استخری میریزد که در گوشه شمالی حیاط بیرونی قرار دارد و برای ساخت آن از استخر و آب نماهای باغ الحمراء-که یک باغ است متعلق به دوران صدر اسلام در اسپانیا- الهام گرفته شده است.
گلخانه و حوض ژاپنی
در شمال غربی حیاط بیرونی این خانه زیبا، یک گلخانه قرار دارد که در تزئینات آن از کاشیهای لعابدار قدیمی و سنگهای حجاری شده استفاده گردیده است. یک حوض کوچک نیز که با الهام از باغهای ژاپنی ساخته شده است در ضلع غربی حیاط بیرونی قرار دارد.
دیوار تجدد
دیوار تجدد، دیواری است که دو حیاط اندرونی و بیرونی را از یکدیگر جدا میکند. این دیوار ترکیبی از چند ستون و طاق است که با کاشیها و حجاری بر روی ستونها تزئین شده است. ستونهای به کار رفته در این دیوار، ستونهای کاخ خواهر ناصرالدین شاه هستند که دکتر مقدم پیش از تخریب آن بنا، این ستونها را از آنجا به منزل خود منتقل کردند تا این آثار زیبای تاریخی از بین نروند.
ساختمان شمالی
در حیاط اندرونی و در ضلع شمالی آن، ساختمان شمالی قرار دارد که از بخشهای مختلفی ساخته شده است. زیرزمین این ساختمان در گذشته به عنوان حمام و انباری مورد استفاده بوده است اما اکنون برای نمایش آثار تاریخی موزه مورد استفاده است. ایوان این بنا بر روی چهار ستون ساخته شده و با استفاده از هنر گچبری، کاشیهای صفوی، آینهکاری زندیه و قاجار و کاشیهای معرق و خشتی قاجار و پهلوی تزئین شده است. دسترسی به این ایوان از حیاط با استفاده از دو پلکان مارپیچ ممکن است.
در سالن زمستانی که به اتاق قاجار نیز شناخته میشود، یک طاقچه گچبری زندیه از اصفهان و یک شومینه از قصر فیروزه (کاخ فیروزه خانم، سوگلی ناصرالدین شاه قاجار) به کار رفته است. دلیل نامگذاری این سالن به اتاق قاجار نیز استفاده از این آثار است. در این اتاق، آثاری از دوران قاجار و پهلوی به نمایش گذاشته شده است. در اتاق نشیمن نیز برخی نقاشیهای دکتر مقدم، تعدادی قلمدان و جعبه به نمایش درآمدهاند.
حیاط اندرونی
ساخت حیاط اندرونی با الهام از نقش فرشهای دوران صفوی و قاجار انجام گرفته است. در ضلع شرقی حیاط اندرونی، بر روی یکی از دیوارها که در وسط آن یک طاقنما طراحی شده است، عکسهایی قدیمی از خانه مقدم نصب شده است. همچنین کاشیها و ظروف قاجاری نیز این دیوار را مزین کردهاند.
حیاط سرایداری
این بخش از خانه مقدم به عنوان مطبخ و محل زندگی سرایدارها و مستخدمها مورد استفاده بوده است. این بخش به دلیل آسیبهای زیادی که دیده است، اکنون پس از بازسازی و مرمت به عنوان بخش اداری موزه مورد استفاده قرار میگیرد.